Total kalça artroplatisi (kalça protezi) ameliyatı nedir?

Total kalça protezi (total kalça artroplastisi), kalça ekleminde asetabuluma ve femur baş-boyun kısmının çıkartılması sonrası proksimal femura kişinin eklem hareketlerini yapabilmesi amacı ile özel olarak tasarlanmış ortopedik implantların (protezin) yerleştirilmesi işlemidir. Protezin ömrü birçok faktöre bağlı olmak üzere normal şartlarda günümüzde kullanılan kalça protezlerinin ömrü yaklaşık 20-25 sene kadardır.

Total kalça artroplastisi ameliyatı kimlere yapılır?

Bu ameliyat, ileri evre, konservatif tedavilere yanıt alınamayan ve günlük aktivitelerinde kısıtlılık yaşayan koksartroz (kalça eklemi kireçlenmesi) hastalarına, femur başı avasküler nekroz nedeni ile artroz gelişen hastalara, gelişimsel kalça displazisi (kalça çıkığı) nedeni ile ağrı ve günlük aktivitelerinde kısıtlılık yaşayan hastalara, bazı femur boyun kırığı olan hastalara yapılır. Total kalça artroplastisi ameliyatı ile amaçlanan, hastanın yaşam kalitesini arttırmak, günlük aktivitelerini daha rahat bir şekilde yapabilmesini sağlamaktır.

Total kalça protezi hazırlık aşaması nasıldır?

Total kalça protezi ameliyatının hazırlık aşaması, hastanın genel sağlık durumunun değerlendirilmesi, gerekli testlerin yapılması ve ameliyat öncesi planlamaların yapılması sürecini içerir. Total kalça protezi ameliyatı hazırlık aşaması:

1. Hasta Değerlendirmesi:

• Hastanın genel sağlık durumu, yaş, varsa kronik hastalıklar ve ilaç kullanımı gibi faktörler değerlendirilir.
• Ameliyat öncesindeki tıbbi geçmişi, alerjileri, önceki cerrahi geçmişi ve genel sağlık durumu üzerine detaylı bir değerlendirme yapılır. Herhangi bir rahatsızlığı var ise ilgili branşlara konsülte edilir.

2. Tıbbi Testler ve Tetkikler:

• Kan testleri: Kan sayımı, kan grubu, elektrolit seviyeleri gibi testler yapılır.
• Görüntüleme testleri: X-ray, MRI veya CT taramaları gibi görüntüleme testleri ile kalça eklemi ve çevresindeki yapılar detaylı olarak incelenir.
• Kalp ve akciğer fonksiyon testleri

3. Ameliyat Öncesi Danışmanlık:

• Hastaya ameliyat öncesi süreç hakkında detaylı bilgi verilir.
• Ameliyatın riskleri, faydaları ve beklenen sonuçlar hakkında hasta ve aileye bilgilendirme yapılır.
• Hasta, ameliyat sonrası rehabilitasyon süreci ve iyileşme beklentileri konusunda bilgilendirilir.

4. Ameliyat Öncesi Hazırlıklar:

• Ameliyat gününe kadar hastanın ilaç kullanımı ve beslenmesi ile ilgili düzenlemeler yapılır.
• Ameliyat öncesi günlerde sigara, alkol gibi kötü alışkanlıklardan uzak durulması önerilir.
• Hastanın ameliyat günü ve sonrasında kullanması gereken giysi ve malzemeler hazırlanır.

5. Anestezi Planlaması:

• Ameliyat öncesi dönemde anestezi uzmanı ile görüşmeler yapılır ve anestezi planı belirlenir.
• Hastanın anesteziye karşı reaksiyonları ve alerjileri değerlendirilir.

6. Mental ve Duygusal Hazırlık:

• Ameliyat öncesi stres ve endişe ile baş etme konusunda hastaya destek verilir.
• Ameliyat sonrası beklentiler ve iyileşme süreci hakkında gerçekçi bilgiler verilerek hastanın mental olarak hazırlanması sağlanır.

Kalça protezi ameliyatının süresi ne kadardır?

Kalça protezi ameliyatı her hastada standart olmamakla beraber ortalama 2-4 saat kadar sürmektedir.

Kalça protezi ameliyatı sonrası hastane yatış süreci nasıldır?

Ameliyat sonrası dönemde hasta servise alınmadan önce hastanın her iki alt ekstremitesine emboli çorabı giydirilir. Serviste medikal tedavisi düzenlenerek, anestezinin etkisi geçtikten sonra yapabildiği kadar aktif alt ekstremite hareketlerine başlanır. Hastanın genel durumuna göre ameliyat sonrası ertesi gün dreni çekilerek mobilize edilir. Aktif ve pasif fizyoterapi başlanır. Yattığı süre boyunca aralıklarla mobilizasyonu sağlanır. Ameliyat sonrası ortalama 3-4 gün sonra eve taburcu edilir.

Ameliyat sonrası ev ve takip süreci nasıldır?

Total kalça protezi ameliyatı sonrası evde dikkat edilmesi gerekenler ve yapılması gerekenler:

1. Ameliyat sonrası izlem ve kontrol:

• Ameliyat sonrası düzenli doktor kontrolleri çok önemlidir. Bu kontrollerde protezin durumu, iyileşme süreci ve olası komplikasyonlar değerlendirilir.
• Doktorunuzun önerilerini takip etmek ve randevulara düzenli olarak gitmek önemlidir.

2. Ağrı yönetimi:

• Ameliyat sonrası dönemde ağrı yönetimi için doktorunuzun önerdiği ilaçları düzenli olarak kullanmalısınız.
• Ağrı şiddetinde artış veya anormal bir durumda hemen doktorunuza başvurmalısınız.

3. Yara bakımı ve hijyen:

• Ameliyat bölgesindeki yaranın temiz ve kuru kalması önemlidir. Doktorunuzun verdiği talimatlara uyarak yara bakımını yapmalısınız.
• Yara enfeksiyonu belirtileri (kızarıklık, şişlik, iltihaplanma) olması durumunda derhal doktorunuza başvurmalısınız.

4. Fizyoterapi ve egzersizler:

• Fizyoterapistinizin önerdiği egzersiz programını düzenli olarak uygulamalısınız. Bu egzersizler, eklem hareketliliğini artırır, kas gücünü ve dayanıklılığını artırır ve iyileşmeyi hızlandırır.
• Egzersizleri doğru şekilde yapmak ve aşırı zorlamaktan kaçınmak önemlidir.

5. Hareket ve destekleyici cihazlar:

• Ameliyat sonrası dönemde yürüme ve hareket edebilme yeteneğinizi geliştirmek için doktorunuzun önerdiği yürüme yardımcıları (örneğin, yürüme bastonu veya tekerlekli yürüteç) kullanabilirsiniz.
• Ev içinde güvenliği sağlamak için kaymaz halılar, el tutunma çubukları gibi destekleyici cihazlar kullanılabilir.

6. Beslenme ve sıvı alımı:

• Sağlıklı bir beslenme düzenine dikkat etmelisiniz. Doktorunuzun önerdiği beslenme programına uygun olarak beslenmeli ve yeterli miktarda su içmelisiniz.
• İyileşme sürecinde protein ve vitamin açısından zengin besinleri tercih etmek önemlidir.

7. Sigara ve alkol:

• Ameliyat sonrası dönemde sigara ve alkol tüketiminden uzak durmalısınız. Bu maddeler iyileşme sürecini olumsuz etkileyebilir ve komplikasyon riskini artırabilir.

8. Duygusal ve psikolojik destek:

• Ameliyat sonrası dönemde duygusal ve psikolojik destek almak önemlidir. Ameliyat sonrası yaşanan duygusal dalgalanmalar normaldir ve bu süreçte profesyonel destek alabilirsiniz.

Ameliyat sonrası dönemde doktorunuzun verdiği talimatlara uygun olarak hareket etmek ve herhangi bir sorun veya şüphe durumunda derhal doktorunuza başvurmak önemlidir.

Hangi hastalar total kalça artroplatisi için uygun değildir?

1. Aktif Enfeksiyon:

• Vücutta aktif bir enfeksiyon varsa, total kalça artroplastisi genellikle ertelenir. Çünkü ameliyat sonrası enfeksiyon riski artabilir ve protez başarısız olabilir.

2. Kardiyovasküler Sorunlar:

• Kalp yetmezliği, ciddi kalp ritmi bozuklukları veya diğer ciddi kardiyovasküler sorunlar olan hastalarda total kalça artroplastisi riskli olabilir.
• Ameliyat öncesi değerlendirme ve kardiyolojik danışma gerekebilir.

3. Dolaşım Sorunları:

• Damar tıkanıklığı, arteriyel anevrizma veya diğer ciddi dolaşım sorunları olan hastalarda ameliyat risklidir. Bu durumlar ameliyat sonrası iyileşmeyi olumsuz etkileyebilir.

4. Kemik İliği Baskılayıcı Tedaviler:

• Kemik iliği baskılayıcı tedaviler (örneğin, kemoterapi) alan hastalarda total kalça artroplastisi genellikle ertelenir. Bu tedaviler kemik sağlığını olumsuz etkileyebilir.

5. Aşırı Obezite:

• Ameliyat riskleri artabilir ve iyileşme süreci zorlaşabilir. Bu nedenle bazı durumlarda kilo verme önerilebilir.

6. Psikiyatrik Sorunlar:

• Ciddi psikiyatrik sorunları olan hastalarda ameliyat öncesi değerlendirme ve danışma gerekebilir. Bu hastaların ameliyat sonrası bakım ve iyileşme sürecine uyum sağlaması zor olabilir.

7. Yetersiz İyi Destek:

• Ameliyat sonrası dönemde hasta yetersiz bir sosyal destek veya bakım alamayacak durumdaysa, ameliyat riskli olabilir. İyileşme sürecinde iyi bir destek ve bakım önemlidir.

8. Geçici Sağlık Sorunları:

• Geçici olarak ciddi sağlık sorunları yaşayan hastalar (örneğin, ciddi solunum enfeksiyonu, geçici nörolojik sorunlar) ameliyat için uygun olmayabilirler.

Total kalça artroplastisi öncesinde mutlaka hastanın genel sağlık durumu detaylı bir şekilde değerlendirilmeli ve eğer ameliyat kontrendike ise, alternatif tedavi yöntemleri veya hastanın sağlık durumunun iyileştirilmesi için başka yaklaşımlar değerlendirilmelidir.

Total kalça artroplastisinin komplikasyonları nelerdir? 

1. Enfeksiyonlar:

• Ameliyat sonrası en sık görülen komplikasyonlardan biri enfeksiyonlardır. Yüzeyel deri enfeksiyonlarından protez enfeksiyonlarına kadar farklı seviyelerde olabilir.
• Protez enfeksiyonları, ciddi sorunlara yol açabilir ve genellikle protezin çıkarılmasını gerektirebilir.

2. Kanama ve hematomlar:

• Ameliyat sırasında veya sonrasında kanama olabilir. Bu durumda kan transfüzyonu gerekebilir.
• Ameliyat bölgesinde oluşan hematomlar (kan toplaması), ağrı ve şişliklere neden olabilir.

3. Damar ve sinir hasarı:

• Cerrahi işlem sırasında, çevredeki damarlar veya sinirler hasar görebilir. Bu durumda kan akımı problemleri veya duyu kaybı ve motor kayıp gibi sorunlar ortaya çıkabilir.

4. Kalça çıkığı ve protezin yerinden oynaması:

• Protezin yerinden oynaması veya çıkık olması, ameliyat sonrası dönemde ortaya çıkabilecek bir komplikasyondur. Bu durumda tekrar cerrahi müdahale gerekebilir.

5. Venöz tromboz ve pulmoner emboli:

• Ameliyat sonrası dönemde, bacaklarda venöz tromboz (damar içinde pıhtı oluşumu) görülebilir. Bu pıhtılar akciğerlere ulaşıp pulmoner emboliye yol açabilir, bu da ciddi bir durumdur.

6. Dolaşım sorunları:

• Protezin yerleştirilmesi ve ameliyatın etkisiyle dolaşım sorunları ortaya çıkabilir. Bu durumda bacaklarda şişlik, ağrı ve hareket kısıtlılıkları görülebilir.

7. Geçici ve kalıcı sinir hasarı:

• Ameliyat sırasında veya sonrasında sinirler hasar görebilir. Bu durumda geçici veya kalıcı duyu kaybı, kas güçsüzlüğü veya hareket kısıtlılıkları ortaya çıkabilir.

8. Protez aşınması:

• Protezlerin uzun süreli kullanımıyla aşınma gibi sorunlar ortaya çıkabilir. Bu durumda protezin revizyonu veya değiştirilmesi gerekebilir.

Bu komplikasyonlar nadir olmakla birlikte, total kalça artroplastisi gibi büyük cerrahi müdahalelerde riskler bulunabilir. Bu nedenle ameliyat öncesinde hastanın genel sağlık durumu değerlendirilmeli ve riskler ile faydaları dikkatlice değerlendirilmelidir.

Bu konu hakkında yazılanlar özet olup, kısa bilgilendirme amaçlıdır. Tıbbi tavsiye niteliğinde değildir. Konuya ilişkin daha detaylı bilgi için lütfen ortopedi ve travmatoloji uzmanına başvurun.